Йорк университеті ғалымдары қараңғы материяны зерттеуде жаңа серпіліс жасап, оны жарықтың «іздері» арқылы анықтау әдісін ұсынды. Теориялық зерттеу Physics Letters B журналында жарияланып, қараңғы материя мен жарықтың мүлдем әрекеттеспейді деген ғасырлық тұжырымдамаларды күмән астына алды.
Қараңғы материя мен жарықтың әрекеттесуі туралы жаңа көзқарас
Физиктер дәстүрлі түрде қараңғы материя тек гравитация арқылы кәдімгі заттармен әрекеттеседі деп санайды. Алайда Йорк университеті зерттеушілерінің жаңа теориялық жұмысы қараңғы материя тығыз аймақтары арқылы өтетін жарық аса әлсіз бірақ өлшенетін қызыл немесе көк сәулелік ығысу ала алатындығын ұсынады.
Жетекші физик доктор Михаил Башканов мынадай түсініктеме берді: “Көпшілік зерттеушілер қараңғы материя шынымен қараңғы екендігімен келіседі, бірақ біз ең қараңғы түрдегі материя да түстік сипаттамасы болуы мүмкіндігін көрсеттік”.
«Алты қол алысу» қағидасы және аралық бөлшектер
Ғалымдар қараңғы материя мен жарықтың жанама әрекеттесуін түсіндіру үшін «алты қол алысу» ережесін қолданды. Бұл ереже Жердегі кез келген екі адамның бір-бірімен бірнеше таныстық арқылы байланысты дейді. Осыдай принцип бөлшектер арасында да жұмыс істеуі мүмкін.
Қараңғы материяның WIMP (әлсіз әрекеттесетін массивті бөлшектер) түріндегі үміткерлері Хиггс бозоны мен топ-кварк сияқты аралық бөлшектер арқылы жарықпен байланыса алады. Бұл күрделі бөлшек әрекеттесуі белгілі жағдайларда фотондарға кішкентай энергетикалық ығысу бере алады.
Болашақ телескоптардың рөлі
Егер жаңа ұрпақ телескоптары осы аса әлсіз түстік ығысуларды тіркей алса, қараңғы материяны іздеудің жаңа әдісі пайда болуы мүмкін. Бұл жетістік дәстүрлі гравитациялық линзалау бақылауларына және жер астында орналасқан детекторларға қосымша құрал береді.
Ғылыми зерттеулердің практикалық маңызы
“Қазір ғалымдар WIMP-тарды табуға, аксиондар мен қараңғы фотондарды іздеуге миллиардтаған доллар жұмсап жатыр. Біздің нәтижелер аспанның қай жеріне және қалай қарау керектігін нақтылайды, бұл уақыт үнемдейді және күш-жігерді шоғырландыруға көмектеседі”, – деп түсіндірді доктор Башканов.
Зерттеу қараңғы материяның әртүрлі модельдерін тестілеудің нақты жолдарын сипаттайды. Бұл әдіс кейбір қараңғы материя теорияларын жоққа шығаруға және басқаларына назар аударуға мүмкіндік береді.
Қажетті технологиялар мен шығындар
Теориялық әзірлеме нақты эксперименттерге тікелей шығын талап етпейді, бірақ әдісті бақылау тәжірибесіне енгізу әзірше тек ғылыми гранттар мен халықаралық ынтымақтастық аясында қол жетімді. Қолданыстағы обсерваториялардағы спектроскопия қызметтері ғалымдар үшін бәсекелестік жобалар шеңберінде тегін ұсынылады, алайда коммерциялық бақылауларды бірінші сынақ сеанстарынан кейін төлеу арқылы сынақ қол жетімділігі моделі бойынша жүргізіледі.
Сізді қызықтыруы мүмкін:
Дереккөздер:
- University of York — Dark Matter might leave a ‘fingerprint’ on light
- Physics Letters B — теориялық зерттеудің түпнұсқасы
- Interesting Engineering — Dark matter might interact with light
- Казақстандағы ғылым және ғарыш
Ескерту: Бұл материал ашық көздерде орналастырылған ақпарат негізінде дайындалған және тек ақпараттық-анықтама сипатында болып табылады. Ұсынылған мәліметтер ресми қорытынды болып табылмайды және құқықтық, қаржылық немесе өзге де кәсіби кеңес ретінде қарастырыла алмайды. Жарияланым жарнамалық сипат алмайды. Сауда белгілері, брендтер мен ұйым атауларының аталуы тек ақпараттық сипат алады және олардың ілгерілетуі немесе мақұлдауы дегенді білдірмейді.